Σημαντικά αυξανόταν ο πληθυσμός της Ελλάδας όλη την μεταπολεμική περίοδο, από τα 7,6εκ. Ελλήνων το 1951 ξεπέρασε τα 11εκ στις αρχές του 2010. Έκτοτε, όμως, ο πληθυσμός έχει περάσει στην κατιούσα, με το ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων να είναι αρνητικό, αρκετούς Έλληνες να μεταναστεύουν στο εξωτερικό και τον πληθυσμό παράλληλα να γηράσκει προοδευτικά.
Και μπορεί οι πληθυσμοί στις πόλεις να έχουν αυξηθεί σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, η ελληνική ύπαιθρος όμως χάνει κατοίκους χρόνο με τον χρόνο, με τα χωριά -ιδίως τα δυσπρόσιτα- να βλέπουν τον πληθυσμό τους να μειώνεται εκθετικά, να γερνάει και να απειλούνται ακόμη και με εξαφάνιση!
Η σημερινή έρευνα του «Χ», ιστορικού βάθους 30ετίας, αποπειράται να δώσει απαντήσεις για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πληθυσμός σε χωριά του νομού. Το 2021 είναι έτος απογραφής και εμείς συγκρίνουμε τα δεδομένα των τριών πρόσφατων απογραφών από το 1991 έως το 2011, κι επίσης καταγράφουμε εκτιμήσεις για την απογραφή του 2021, για να εξάγουμε συμπεράσματα για το δυσοίωνο μέλλον αρκετών χωριών του Νομού.
Τα χωριά που απειλούνται με «εξαφάνιση»
Στο κατάλογο των ελληνικών ακατοίκητων χωριών, απειλούνται να περάσουν τις επόμενες δεκαετίες ή χρόνια περί των 20 χωριών του νομού Ροδόπης. Τα χωριά αυτά, το 1991 είχαν τα περισσότερα διπλάσιο πληθυσμό από ό,τι το 2011, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι που έχουν απομείνει σε αυτά είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία ηλικιωμένοι. Στα χωριά που ακολουθούν δεν υπολογίζονται αμιγώς παραθεριστικά χωριά με μονοψήφιο ή διψήφιο αριθμό «μόνιμων» κατοίκων:
Μεγάλη Άδα 9 κάτοικοι, ενώ το 1991 είχε 25. Μύτικας 5, ενώ το 1991 είχε 35. Σαρακηνή 39, ενώ το 1991 είχε 187. Νυμφαία 35, ενώ το 1991 είχε 100. Αρδεία 27, ενώ το 1991 είχε 68. Άνω Καμπή 16, ενώ το 1991 είχε 21. Βούρλα 30, ενώ το 1991 είχε 51. Ιππικόν 37, από 67 το 1991. Μελίταινα 15, από 27. Μοναχοί 14, από 51. Κερασιά 8, από 19. Κρυστάλλη 9, από 11. Κασσιτερά 17, από 27. Κίζαρι 44, από 56. Πετρωτά 10, από 20. Αετόλοφος 36, από 62. Νέα Πέτρα 49, από 99. Άνω Ασκητές 49, από 61. Πελαγία 43, από 97.
Ο παραπάνω καταγεγραμμένος πληθυσμός είναι αυτός της επίσημης απογραφής της ΕΛΣΤΑΤ το 2011. Ωστόσο, εάν συνυπολογίσουμε δύο κομβικούς παράγοντες, διαπιστώνουμε πως οι πληθυσμοί στα παραπάνω χωριά έχουν πάρει την κατιούσα ακόμη περισσότερο. Πρώτον, την δεκαετία 2011-2021 η Ελλάδα μειώθηκε σχεδόν κατά μισό εκ. κατοίκους (λόγω των παραγόντων που καταγράφηκαν στην εισαγωγή του κειμένου). Δεύτερον, η αστικοποίηση συνεχίστηκε με γοργούς ρυθμούς, με τους λιγοστούς κατοίκους χωριών -ιδίως απομακρυσμένων- να μεταναστεύουν προς τις κοντινότερες πόλεις ή κεφαλοχώρια. Ιδιαίτερα ανησυχητικός παράγοντας για το μέλλον των χωριών είναι και ο διαρκώς αυξανόμενος μέσος όρος ηλικίας των κατοίκων, αφού ελάχιστοι είναι οι νέοι που παραμένουν στα μικρά χωριά, ελλείψει προνομίων, ευκαιριών και εργασιών.
Χωριά με μόλις διψήφιο αριθμό κατοίκων
Την 20ετία 1991-2011 αρκετά χωριά της Ροδόπης έπεσαν σε διψήφιο αριθμό κατοίκων ή έχασαν την ευκαιρία να ανακάμψουν επιστρέφοντας σε τριψήφιο αριθμό κατοίκων.
Αναλυτικά, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 στην Ροδόπη τα παρακάτω 18 χωριά έχουν διψήφιο αριθμό κατοίκων, εξαιρουμένων των αμιγώς παραθεριστικών: Ανθοχώρι 79, ενώ το 1991 είχε 127. Κάτω Δροσινή 65, ενώ το 1991 είχε 90. Σκιάδα 88, ενώ το 1991 είχε 110. Νικηταί 93, ενώ το 1991 είχε 105. Κάμπος 76, ενώ το 1991 είχε 177. Μοναστήρι 69, από 108. Τσούκκα 62, από 96. Χαμηλό 78, από 189. Άνω Κάρδαμος 51 από 148. Καλύβια 50 από 134. Κάτω Βυρσίνη 76, από 205. Μικρός Κέχρος 94, από 218. Κόβαλον 57, από 91. Γλυκονέρι 68, από 145. Αετοκορυφή 86, από 122. Ιάσιο 88, από 191. Ασκητές 68, από 136. Στρύμη 96, από 234.
Σχεδόν δεδομένο θεωρείται πως σε όλα τα παραπάνω χωριά, ο πληθυσμός θα έχει μειωθεί ακόμη περισσότερο τη δεκαετία 2011-21, κάτι που θα αποτυπωθεί εύγλωττα στην φετινή απογραφή 2021.
«Βουτιά» του πληθυσμού ακόμη κα σε γνωστά χωριά
Την ίδια ώρα, χωριά που διατηρούν μέχρι την απογραφή του 2011 τριψήφιο αριθμό κατοίκων, έχουν δει τον πληθυσμό τους να κάνει μεγάλη «βουτιά» την 20ετία 1991-2011 και θεωρείται δεδομένο πως η τάση μείωσης του πληθυσμού δεν μπορεί εύκολα να αντιστραφεί.
Πρόκειται για ακόμη και «μεγάλα» για το επίπεδο του νομού χωριά, όπως Ξυλαγανή και Μαρώνεια. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Μαρώνειας, που από 565 κατοίκους το 1991, έφτασε στους 411 το 2011, ενώ γνωρίζοντες την περιοχή λένε στον «Χ» πως η απογραφή του 2021 αναμένεται να δείξει 250-300 κατοίκους. Επομένως, εάν η εκτίμηση επιβεβαιωθεί, μέσα σε 30 χρόνια η Μαρώνεια έχει χάσει περίπου τον μισό της πληθυσμό. Αντίστοιχα, ο πληθυσμός της Ξυλαγανής το 1991 ήταν 1748, το 2011 έπεσε στους 1151, ενώ για το 2021 γνωρίζοντες την περιοχή εκτιμούν πως ο πληθυσμός έχει πέσει κάτω από τους 900 κατοίκους. Στην Γρατινή, οι 587 κάτοικοι του 1991 μειώθηκαν σε 363 το 2011 και οι εκτιμήσεις «μετρούν» λιγότερους από 250 πλέον. Στο Μικρό Κρανοβούνιο οι 302 κάτοικοι του 1991 έγιναν 153, ενώ γνώστες της περιοχής «μετρούν» πλέον λιγότερους από 100 μόνιμους κατοίκους στο χωριό. Στην Μεσσούνη οι 399 κάτοικοι του 1991, έγιναν 241 το 2011 και πλέον εκτιμάται πως είναι λιγότεροι από 180.
Ακολουθούν τα χωριά του νομού που είδαν τη μεγαλύτερη μείωση κατοίκων σε σύγκριση των απογραφών 1991 με 2011 κι αναμένεται να φανεί πως έχει διαμορφωθεί ο πληθυσμός τους το 2021, με τις εκτιμήσεις όμως να είναι δυσοίωνες: Σμιγάδα 101, από 271. Μεγάλο Κρανοβούνιο 153, από 302. Μικρό Κρανοβούνιο 161, από 227. Γρατινή 362, από 587. Παραδημή 433, από 581. Μεσσούνη 241, από 399. Γλυφάδα 135, από 215. Μέση 181, από 348. Νέα Καλλίστη 391, από 592. Νέο Σιδηροχώρι 555, από 864. Αδριανή 141, από 299. Άνω Δροσινή 104, από 160. Ραγάδα 262, από 375. Διαλαμπή 473, από 709. Αμβροσία 428, από 804. Παλλάδιο 274, από 399. Σάλπη 470, από 670. Πρωτάτο 277, από 390. Χαμηλό 180, από 270. Κρωβύλη 130, από 297. Λοφάριο 490, από 626. Νέα Σάντα 183, από 278. Διώνη 159, από 290. Ξυλαγανή 1151, από 1748. Καλλιθέα 129, από 258. Πάμφορο 236, από 419. Ίμερος 268, από 478. Μαρώνεια 411, από 565. Προσκυνητές 604, από 917.
{Πηγή δημοσίευσης: https://www.xronos.gr/, του Διονύση Βοργιά, 8/5/2021}
