Η περιοχή χρειάζεται τοπικά και στοχευμένα μέτρα στήριξης, για την ανάσχεση εκροής χρήματος σε Βουλγαρία και Τουρκία, κατά της δημογραφικής απογύμνωσης χωριών δίπλα στα σύνορα, της φυγής νέων σε μεγαλουπόλεις ή το εξωτερικό, για την τόνωση μικρομάγαζων, την κινητροδότηση μεγάλων επενδύσεων και το άνοιγμα θέσεων εργασίας
Στην Κομοτηνή βρίσκεται σήμερα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μαζί με μεγάλο κυβερνητικό κλιμάκιο. Πάντα κάθε πρωθυπουργική επίσκεψη στη Θράκη είναι καλοδεχούμενη, αφού δίνει την ευκαιρία στην κυβέρνηση να έρθει σε επαφή με τα πραγματικά προβλήματα της περιοχής.
Ζητούμενο πάντως είναι, για πολλοστή φορά να μην επανακαταγραφούν τα ήδη γνωστά προβλήματα ή ανακοινοποιηθούν τα όποια βήματα έχουν γίνει μέχρι στιγμής, αλλά να υπάρξουν δεσμεύσεις ουσίας για τη στήριξη του τόπου, συγκεκριμένα της Κομοτηνής κι ευρύτερα της Ροδόπης. Οι επενδύσεις στην Αλεξανδρούπολη είναι καλοδεχούμενες, αλλά το αναπτυξιακό δίπολο Κομοτηνή-Αλεξανδρούπολη είναι όνειρο απατηλό, αφού η Κομοτηνή ούτε λιμάνι έχει, ούτε αεροδρόμιο, ούτε νέες επενδύσεις ικανές να δώσουν δυναμική στον τόπο. Επομένως, ας επικεντρωθούμε στα εν οίκω.
Κι επειδή οι συναντήσεις του πρωθυπουργού και των υπουργών σήμερα είναι σημαντικές μεν, αλλά κυρίως σε… ασφαλές σε κύκλο «νεοδημοκρατών», αφού μέχρι κι οι πρόεδροι των Επιμελητηρίων είναι του κόμματος, με την παρούσα «ανοιχτή επιστολή» μας με αποδέκτη τον πρωθυπουργό, στεκόμαστε στην ουσία του πράγματος: Η περιοχή χρειάζεται τοπικά και στοχευμένα μέτρα στήριξης, για την ανάσχεση εκροής χρήματος σε Βουλγαρία και Τουρκία, κατά της δημογραφικής απογύμνωσης χωριών δίπλα στα σύνορα, της φυγής νέων σε μεγαλουπόλεις ή το εξωτερικό, για την τόνωση μικρομάγαζων, την κινητροδότηση μεγάλων επενδύσεων και το άνοιγμα θέσεων εργασίας.
Διαχρονικά, οι κυβερνήσεις προκρίνουν το μοντέλο της οριζόντιας στήριξης όλων των κατοίκων της χώρας, αλλά -αν και θεμιτό- αποδεικνύεται στην πράξη ότι δεν μπορεί ν’ αντιστρέψει την κατάσταση στην ελληνική ύπαιθρο, πόσο δε μάλλον στην απομακρυσμένη ακριτική Ελλάδα. Γι’ αυτό η Κομοτηνή χρειάζεται μία τοπική πρωτοβουλία για τη στήριξη των κατοίκων, μία εμβληματική επένδυση κι ένα σοβαρό έργο υποδομής, εκτός των άλλων προτάσεων που θα κατατεθούν θεσμικά από φορείς, ενώσεις, σωματεία κλπ.
Μία πρωτοβουλία
Η πρωτοβουλία πρέπει ν’ αφορά την εκροή χρήματος προς Βουλγαρία και Τουρκία. Οι γειτονικές χώρες έχουν φθηνότερα προϊόντα λόγω των οικονομιών, της φορολογίας και της ισοτιμίας χρήματος. Το πρόβλημα είναι πασίγνωστο: οι Ροδοπίτες σπεύδουν στη Βουλγαρία για καύσιμα και ψώνια, οι Βορειοεβρίτες σπεύδουν στην Τουρκία. Το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί εξαιτίας των αυξημένων τιμών στην Ελλάδα, με τη φυγή καταναλωτών στο εξωτερικό ν’ απειλεί με λουκέτα τη αγορά, με αρνητικό ντόμινο στο χώρο εργασίας.
Υπάρχουν λύσεις, τουλάχιστον τρεις όπως έχουμε δημόσια προτείνει, για το ζήτημα Κομοτηνής-Βουλγαρίας.
Πρώτη λύση: Δυνητικά νόμιμη μπορεί να θεωρηθεί η θέσπιση ειδικού φορολογικού καθεστώτος στη Ροδόπη (και σε αντίστοιχες περιοχές της παραμεθορίου) που συνορεύει με χώρα με σαφώς χαμηλότερες τιμές και χαμηλότερη φορολογία, δηλαδή τη Βουλγαρία. Η λύση αυτή εδράζεται σε διασταλτική ερμηνεία Ευρωπαϊκής Οδηγίας του 1996 που έχει ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη από τις αρχές της νέας χιλιετίας.
Δεύτερη λύση: Ακόμη όμως κι εάν η νομική ερμηνεία της πρώτης λύσης δεν γίνει αποδεκτή στην περίπτωση της Θράκης, υπάρχει κι άλλος τρόπος στήριξης της Ροδόπης, σύμφωνα με πρόσφατο επίσημο έγγραφο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 19 της Οδηγίας 2003/96/ΕΚ, το Συμβούλιο αποφασίζοντας ομόφωνα μετά από πρόταση της Επιτροπής μπορεί να επιτρέψει σε ένα κράτος-μέλος να θεσπίσει περαιτέρω απαλλαγές ή μειώσεις για λόγους ειδικής πολιτικής.
Τρίτη λύση: Η κυβέρνηση απευθείας με δική της πρωτοβουλία μπορεί να θεσπίσει «κάρτα πολίτη» ώστε να ενισχύει τους πολίτες της Ροδόπης για αγορές στα πρατήρια υγρών καυσίμων του Νομού. Κατ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να παραμείνει σταθερός ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (ΕΦΚ), που μέχρι στιγμής η μείωσή του δεν φαίνεται να είναι στις κυβερνητικές προτεραιότητες, διότι τα καύσιμα είναι άμεσα φορολογητέα κι αποτελούν μεγάλο κρατικό έσοδο.
Τί προβληματίζει την κυβέρνηση; Πως εάν εφαρμόσει ένα τέτοιο τοπικό μέτρο στην Κομοτηνή, θ’ ανοίξει… ο ασκός του Αιόλου, με αντίστοιχα τοπικά ζητήματα απ’ όλη την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι όμως ένα: Ενδιαφέρονται για το πολιτικό κόστος ή για την πραγματική στήριξη των κατοίκων; Εάν η κυβέρνηση βρει λύση, θα έχει καταφέρει κάτι που καμία προηγούμενη δεν είχε: ν’ αποδείξει ότι δεν υπάρχει Ελλάδα δύο ταχυτήτων.
Μία επένδυση
Ας ξεκινήσουμε από ένα ευρωπαϊκό δεδομένο. Τέσσερις ελληνικές Περιφέρειες φιγουράρουν στις 10 χειρότερες θέσεις ανεργίας νέων (15 έως 29 ετών) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat. Εξ αυτών, αρνητική πρωταθλήτρια στην Ελλάδα και δεύτερη πανευρωπαϊκά είναι η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με δείκτη ανεργίας νέων στο 45,1%, δηλαδή σχεδόν 1 στους 2 νέους στην ΑΜΘ είναι άνεργος. Την ίδια στιγμή, ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανεργίας στις ηλικίες 15-29 είναι 13%.
Το στοιχείο αυτό αποδεικνύει τον βασικό προβληματισμό νέων Θρακιωτών: την ύπαρξη θέσεων εργασίας και ακόμη πιο συγκεκριμένα την ύπαρξη θέσεων εργασίας με ικανοποιητικές αμοιβές, ικανές να τους κρατήσουν στη ζωή της επαρχίας εν μέσω αστικοποίησης και παγκοσμιοποίησης. Πού έβρισκαν παλιότερα «εύκολη» δουλειά οι νέοι Κομοτηναίοι; Στα εργοστάσια της Βιομηχανικής Περιοχής όπου πλέον είναι μετρημένα, στα μικρομάγαζα του τόπου που πλέον λειτουργούν κυρίως οικογενειακά ή στα χωράφια που πράγματι… δεν πάνε οι νέοι.
Ο τόπος χρειάζεται μία εμβληματική επένδυση, για να πάρουν ξανά μπρος οι θέσεις εργασίας, με επίκεντρο τη ΒΙ.ΠΕ. Κομοτηνής, που βιώνει μία σοβαρότατη αποβιομηχάνιση τα τελευταία χρόνια, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Δήθεν επενδυτές που άνοιγαν το ένα εργοστάσιο μετά το άλλο, αλλά όταν οι παχυλές επιδοτήσεις σταμάτησαν να ρέουν, δεν υπήρξε ούτε μία προϋπόθεση παραμονής ή λειτουργίας. Άλλες έκλεισαν, άλλες μετέφεραν τον παραγωγικό τους κύκλο στο εξωτερικό. Η επίλυση του 12% για τους Θρακιώτες επαγγελματίες ήταν μία ανακούφιση, αλλά μικρή κι όχι για όλους, αφού τα χρωστούμενα… της πολιτείας «επεστράφησαν» στις επιχειρήσεις μόνο με τη μορφή συμψηφισμών πενταετίας (για όσους προσφύγει δικαστικά) και ενάμιση έτους (για όσους δεν είχαν προσφύγει δικαστικά). Η προηγούμενη κυβέρνηση πράγματι δεν είχε ασχοληθεί καν με το θέμα. Η παρούσα έδωσε και μερικά κίνητρα με το νέο Αναπτυξιακό Νόμο, κυρίως σε Έβρο και δευτερευόντως σε Ροδόπη και Ξάνθη.
Το ζητούμενο όμως είναι πως μέχρι στιγμές οι ασκούμενες πολιτικές δεν αποδίδουν στην πράξη ούτε έχουν τη δυναμική που πρέπει, ώστε ν’ αντιστρέψουν το κλίμα αποεπένδυσης, ανεργίας και προβληματισμού. Ο τόπος χρειάζεται μία εμβληματική επένδυση και τοπικά μέτρα στήριξης, άμεσα.
Ένα έργο
Η κλιματική αλλαγή προκαλεί ολοένα μεγαλύτερες καταστροφές στις καλλιέργειες κι η ανομβρία αναμένεται ν’ απασχολήσει έντονα τον αγροτικό κόσμο τις επόμενες δεκαετίες. Η Ροδόπη δύο κοιλάδες που θα μπορούσαν να αρδευτούν με νερό του Λίσσου και του Κομψάτου.
Στην ανατολική πλευρά του Νομού, μετά από πολλές δεκαετίες, καθυστερήσεις, γραφειοκρατία και προβλήματα, ολοκληρώθηκε η κατασκευή του φράγματος Ιασίου. Αλλά… μόνο του φράγματος, αφού τα δίκτυα άρδευσης ακόμη μελετώνται και κανείς δεν γνωρίζει πότε θα μπορέσουν να ποτιστούν χωράφια από το φράγμα.
Στη δυτική πλευρά του Νομού, η κατασκευή του φράγματος Κομψάτου αποτελεί διεκδίκηση όλων των αγροτικών φορέων. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα πρέπει να λυθούν, ώστε άμεσα να προχωρήσει η κατασκευή του φράγματος και παράλληλα των αρδευτικών δικτύων.
Αν είναι ένα έργο που πρέπει να κάνει η παρούσα κυβέρνηση και το οποίο κυριολεκτικά θα σώσει τον κάμπο της Ροδόπης, είναι το φράγμα Κομψάτου, συγχρόνως με την τάχιστη ολοκλήρωση δικτύων στο φράγμα Ιασίου.
Διακομματική Επιτροπή για την Ανάπτυξη της Θράκης
Μία τοπική πρωτοβουλία, μία εμβληματική επένδυση κι ένα καθοριστικής σημασίας έργο. Αυτά λοιπόν χρειάζεται ο Νομός Ροδόπης. Και τότε, οι κάτοικοι πράγματι θα αισθανθούν ότι δεν ζουν… στην άκρη της χώρας, σε έναν τόπο όπου αντί για γέφυρες έχει ιρλανδικές διαβάσεις, όπου στα 30 λεπτά οδήγησης υπάρχουν καύσιμα και προϊόντα 50% φθηνότερα, όπου 2 στα 3 εργοστάσια της Βιομηχανικής Περιοχής είναι κλειστά κι όπου οι νέοι αναζητούν λόγο και τρόπο να παραμείνουν εδώ.
Πράγματι, η παρούσα κυβέρνηση, με πρωτοβουλία κι απόφαση του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, συγκρότησε Διακομματική Επιτροπή για την Ανάπτυξη της Θράκης. Αντίστοιχη Επιτροπή είχε γίνει το μακρινό 1991, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Μέχρι στιγμής το πόρισμα της παρούσας, δεν φαίνεται ν’ ανταποκρίνεται πλήρως στα σοβαρά ζητήματα της περιοχής. Αντίστοιχα έργα σε Περιφέρειες πιο κοντά στο κέντρο, θα προχωρούσαν χωρίς την ανάγκη συγκρότησης της Επιτροπής. Το πόρισμα όμως υπάρχει. Κι ας μείνουμε στο θετικό. Από εδώ και στο εξής πρέπει να παρακολουθείται στενά, ώστε να μη μείνει στα χαρτιά. Γιατί από υποσχέσεις έργων, παρεμβάσεων και σχεδίων οι κάτοικοι έχουν χορτάσει προ πολλού.
Ελπίζουμε ο πρωθυπουργός να διαβάσει αυτό το κείμενο, πριν από την κεντρική του ομιλία σήμερα το απόγευμα στο Μέγαρο Μουσικής Κομοτηνής, και να εξαγγείλει κάτι που πραγματικά θα μπορέσουν να χειροκροτήσουν όλοι οι Θρακιώτες, ανεξαρτήτως κομματικής κατεύθυνσης ή ιδεολογίας. Γιατί αλλιώς, την επόμενη φορά που θα επισκεφτεί τον τόπο, θα τον βρει «μικρότερο» πληθυσμιακά, αφού η δημογραφική απογύμνωση της υπαίθρου, ιδίως χωριών σε νευραλγικά σημεία κοντά στα σύνορα, συνεχίζεται.
{Πηγή δημοσίευσης: https://xronos.gr/, του Διονύση Βοργιά*,13/1/2023}
*Απόφοιτος Νομικής, Δημοσιογραφίας, αρχισυντάκτης του «Χρόνου»
