Σύμφωνα με τον ορισμό της ICOM, του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, ένα μουσείο είναι Μόνιμο ίδρυμα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξης της, ανοιχτό στο κοινό, που ερευνά τα υλικά αντικείμενα των ανθρώπων και του περιβάλλοντος τους, αποκτά αυτά τα αντικείμενα, τα διατηρεί, τα ερμηνεύει και πρωτίστως τα εκθέτει προς όφελος της κοινού, κυρίως μέσα από διαδικασίες μελέτης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας.
Τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει η πολιτική της λειτουργίας των μουσείων. Στα μουσείο διεξάγονται εκπαιδευτικά προγράμματα που κάνουν το μουσείο προσιτό σε ευρύ κοινό και πολλές δραστηριότητες, όπως διαλέξεις, σεμινάρια, λογοτεχνικές βραδιές κ.α. που προσελκύουν πολλούς επισκέπτες που έχουν επισκεφτεί ή τους δίνεται η δυνατότητα μέσω των εν λόγω δράσεων να επισκεφτούν το μουσείο.
Το 1973 οι δάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί της περιοχής του Διδυμοτείχου αγωνιώντας για την διάσωση των Λαογραφικών αντικειμένων του τόπου πήραν την πρωτοβουλία να ιδρύσουν τον Μορφωτικό Σύλλογο Λαογραφικού Μουσείου Διδυμοτείχου. Η αρχική συλλογή των εκθεμάτων στεγάστηκε στο 2ο Δημοτικό Μουσείο Διδυμοτείχου. Το 1975 το Υπουργείο Πολιτισμού αγόρασε το κτήριο της οικογένεια του Γεωργίου Χατζηβαρσάνη στο οποίο στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο μέχρι και σήμερα.
Το οίκημα της οικογένειας του Γεωργίου Χατζηβαρσάνη, χτίσθηκε το 1905 και αποτελείται από το ισόγειο, το υπόγειο, τον όροφο και τη σοφίτα. Το ισόγειο χρησιμοποιούνταν ως κατάστημα, το υπόγειο ως αποθηκευτικός χώρος του καταστήματος, ο όροφος ως κατοικία της οικογένειας του ιδιοκτήτη και η σοφίτα ως χώρος που γινόταν εκτροφή μεταξοσκώληκων. Το 1935 – 1936 το κτήριο λειτούργησε ως Αγροτική Τράπεζα στο ισόγειο και κατοικία του τότε Διευθυντή της Τράπεζας.
Στο ισόγειο του Λαογραφικού Μουσείου υπάρχουν οι εξής θεματικές ενότητες:
Α) Πολιτισμικότητα: Στο Διδυμότειχο για πολλούς αιώνες ζούσαν ειρηνικά και αρμονικά Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, Αρμένιοι και Χριστιανοί, καθεμία από τις κοινότητες είχε τους δικούς της λατρευτικούς χώρους στην πόλη. Σ’ αυτή τη θεματική ενότητα που εκτίθενται αντικείμενα της Μουσουλμανικής κοινότητας του Διδυμοτείχου και διάφορα αντικείμενα και φωτογραφίες της Αρμένικης κοινότητας όπως το κόκκινο μεταξωτό ύφασμα που τοποθετούσαν στον τοίχο πάνω από το προσκεφάλι της λεχώνας όταν το μωρό ήταν αγόρι, το μαξιλάρι που ήταν ένα μέτρο είχε στη μέση γραμμένα τα αρχικά του ζευγαριού και κοιμόταν στο ίδιο μαξιλάρι το ζευγάρι και μια Επίσημη παραδοσιακή Αρμένικη ενδυμασία.
Β) Εκκλησιαστικά αντικείμενα: Η ενότητα αποτελείται από διάφορα εκθέματα όπως καντήλες, ξύλινους σταυρούς, φορητές εικόνες, κουμπαράδας του εσναφιού κρεοπωλών Διδυμοτείχου, κουμπαράς στης συντεχνίας των λαχανοκηπουρών κ.α.
Γ) Παντοπωλείο: Σ’ αυτή την θεματική ενότητα υπάρχουν διάφορα αντικείμενα που θα μπορούσε να συναντήσει κάποιος σε ένα παντοπωλείο, όπως ζυγαριά, μύλος του καφέ, διάφορα κουτιά με μπαχαρικά κ.α.
Δ) Γάμος στην Θράκη: Αυτή η ενότητα περιέχει διάφορα αντικείμενα που έχουν σχέση με τον γάμο όπως το μπαϊράκι, το πανί που κρατούσε ο αρχηγός της πομπής του γάμου, οι φούντες που ήταν πειστήρια του αρραβώνα στα παρέμβρια χωριά της Θράκης, μουσικά όργανα όπως η γκαϊντα, το καβάλ κ.α. καθώς και δύο νύφες, η μια από τους Μεταξάδες (Δυτική Θράκη) και η μια από την Μακρά Γέφυρα (Ανατολική Θράκη)
Ε) Θρακικό σπίτι: Σ’ αυτή την ενότητα εκτίθενται διάφορα αντικείμενα και έπιπλα που θα μπορούσε να δει κάποιος σε ένα παραδοσιακό Θρακικό σπίτι όπως το ταπί, το μπισίκ(ι), το σαντίρ(ι) κ.α. καθώς και παραδοσιακές φορεσιές από τα χωριά των Μάριδων, των εννιά χωριών, της Κιστρίτσας Κεσσάνης και της Μακράς Γέφυρας (Ψαθάδων).
Στο ισόγειο υπάρχουν αναθεματικά ανάγλυφα του Θράκα Ιππέα τα οποία τοποθετούνται στο τέλος του 4ου αι. μ.Χ. Ο Θράκας Ιππέας λατρεύτηκε ως ισχυρή θεότητα, τον τιμούσαν ως θεό του κυνηγιού και φύλακα των ψυχών, μοιάζει πολύ με τον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Δημήτριου. Είναι έμβλημα του Μορφωτικού Συλλόγου του Λαογραφικού Μουσείου Διδυμοτείχου.
Στο ισόγειο πραγματοποιούνται διάφορες δραστηριότητες όπως λογοτεχνικές βραδιές – παρουσιάσεις βιβλίων και ομιλίες – διαλέξεις που αφορούν την ιστορία της Θράκης.
Στον όροφο του οικήματος πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για τα σχολεία που επισκέπτονται το Μουσείο. Μέσω των προγραμμάτων οι μαθητές παρακολουθούν επαγγελματικές δραστηριότητες που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή του Διδυμοτείχου.
Στον όροφο υπάρχουν οι εξής θεματικές ενότητες:
Α) Από το όργωμα στο ψωμί: Σ’ αυτή την ενότητα τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα στάδια προετοιμασίας και επεξεργασίας του ψωμιού.
Β) Κτηνοτροφία: Σ’ αυτή την ενότητα υπάρχουν διάφορα αντικείμενα και εργαλεία και μια στολή της Σαρακατσάνας της Θράκης. Σαρακατσάνοι υπάρχουν στον βόρειο Έβρο και στην περιοχή της Λευκίμης στον νότιο Έβρο.
Γ) Κλωστοϋφαντουργία: Στην ενότητα αυτά τα παιδιά παρακολουθούν τα στάδια επεξεργασίας του μαλλιού. Εκτίθενται διάφορα αντικείμενα για το γνέσιμο του μαλλιού και την ύφανση του στον αργαλειό και παραδοσιακές φορεσιές του Σουφλίου και των εννιά χωριών.
Δ) Το σχολείο άλλοτε…: Σ’ αυτή τη θεματική ενότητα υπάρχουν θρανία, η ποδιά που φορούσαν οι μαθητές στο σχολείο κ.α. για να μπορούν τα παιδιά να αντιληφθούν πως ήταν παλαιότερα το σχολείο.
Στο όροφο πραγματοποιούνται και πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μικρούς και μεγάλους φίλους του Λαογραφικού Μουσείου όπως είναι το πρόγραμμα της γλυπτικής και άλλες δραστηριότητες όπως το βραχιολάκι του Μάρτη και το βραχιολάκι της φιλίας. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι πολύ σημαντικά για την λειτουργία του μουσείου, μέσω αυτών των προγραμμάτων τα μουσεία ελκύουν το ηλικιακό κοινό των μαθητών.
Στη σοφίτα υπάρχει συλλογή από ποδιές πολλών χωριών της περιοχής του Έβρου, ποδιές των Μάριδων, των εννιά χωριών και χωριών της Ανατολικής Θράκης.
Στο υπόγειο του οικήματος υπάρχουν διάφορα επαγγέλματα που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή του Διδυμοτείχου, κάποια εκ των οποίων υπάρχουν μέχρι και σήμερα, όπως ο τσαγκάρης, ο κουρέας κ.α. και κάποια έχουν χαθεί με το πέρασμα του χρόνου όπως ο μπογιατζής (αυτός που έβαφε τα ρούχα με φυτικά χρώματα), ή αυτός που είχε συσκευή ξεσποριάσματος καλαμποκιού κ.α.
Στο πωλητήριο του μουσείου μπορεί κάποιος αγοράζοντας κάποια αναμνηστικά να ενισχύσει τις δράσεις και την λειτουργία του μουσείου. Τα αναμνηστικά είναι χειροποίητα, κατασκευασμένα από τις κυρίες που ανήκουν στο τμήμα της πλεκτικής και κυρίες που συνεργάζονται με το Λαογραφικό Μουσείο, όπως κάρτες, σελιδοδείκτες με θρακιώτικα μοτίβα, φούντες κ.α.
Τις παρακάτω μέρες η είσοδος στα μουσεία είναι ελεύθερη:
- Εθνικές επετείους 25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου.
- Την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα για το χρονικό διάστημα από 1 Νοεμβρίου μέχρι 31 Μαρτίου.
- Την 6η Μαρτίου (Ημέρα μνήμης της Μελίνας Μερκούρη)
- Την 18η Απριλίου (Διεθνής ημέρα μνημείων)
- Την 18η Μαϊου (Διεθνής ημέρα μουσείων)
- Την 5η Ιουνίου (Παγκόσμια ημέρα Περιβάλλοντος)
- Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου (Ευρωπαϊκές ημέρες πολιτιστικής κληρονομιάς)
{Πηγή δημοσίευσης: https://elthraki.gr, του Μοκαϊτη Χρήστου (Καστροπολίτη), 28/8/2019}
