Το έθιμο των Καλογιαννίων αναβίωσε ο Μορφωτικός Σύλλογος των εν Θράκη Διαβιούντων Σαρακατσαναίων το βράδυ της Κυριακής 2 Ιουλίου στον παραδοσιακό οικισμό του συλλόγου στο Γλυκονέρι ν. Ροδόπης.
Πλήθος Σαρακατσάνων, από την περιοχή της Θράκης και όχι μόνο, βρέθηκαν στον πρόσφατα ανακατασκευασμένο οικισμό, ώστε να γνωρίσουν ή να θυμηθούν το σαρακατσάνικο έθιμο που έλκει τις ρίζες του σε έθιμα που προηγούνται της χριστιανικής εποχής.
Πανελλαδικά, η γιορτή της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στις 24 Ιουνίου, έχει συνδυαστεί, με έθιμα που προέρχονται από παλαιότερες παγανιστικές τελετές και δρώμενα, που πέρασαν στη χριστιανική εποχή, με την ημερολογιακή προσέγγιση του θερινού ηλιοστασίου να εξηγεί αυτήν τη διαχρονική συνέχιση του εθίμου.
Κρατώντας ζωντανή την παράδοση
Η αναβίωση-αναπαράσταση του εθίμου, που γιόρταζαν οι πρόγονοί τους ανελλιπώς κάθε χρόνο, αποτελεί στόχο του συλλόγου, ιδιαίτερα μετά και την επισκευή του παραδοσιακού οικισμού στο Γλυκονέρι, σημείωσε ο πρόεδρος του Συλλόγου κ. Γεώργιος Νάκος.
Όπως ανέφερε ο παραδοσιακός Σαρακατσάνικος Οικισμός αποτελείται από 5 ορθά καλύβια, και πρόσφατα, με τη χορηγία μελών του συλλόγου, αγοράστηκαν υλικά, τα οποία είναι όλα φυσικά, για την αποκατάσταση των καλυβιών ώστε να μπορούν να γιορτάζουν στο χώρο όπως οι πρόγονοί τους.
Στην αναβίωση του εθίμου πρωτοστάτησε η νέα γενιά του Συλλόγου, που αποτελεί δραστήριο κομμάτι του και εγγυάται τη συνέχιση της παράδοσης.
Το κακκάβι κουβαλούσε η Μαρίνα Μπίκου, η οποία είναι 23 ετών, φοιτήτρια Ιατρικής στην Αλεξανδρούπολη και αποτελεί ενεργό μέλος του συλλόγου εδώ και 10 χρόνια. Όπως ανέφερε, το Σαρακατσάνικο στοιχείο είναι πολύ ενεργό στην περιοχή της Θράκης, από τότε που οι πρόγονοί τους έπαψαν την νομαδική τους ζωή, δηλώνοντας περήφανη για το ότι μπορεί να συνεχίσει αυτή την παράδοση.
Ο Απόστολος Ρούφος συμμετέχει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στα Καλογιάννια εδώ και 25 χρόνια, όταν ως 5χρονο παιδί ήταν μέρος της αναβίωσης, και τόνισε πως θα συνεχίσει, όσο μπορεί και αντέχει να κρατά ζωντανή την παράδοση, μαθαίνοντας μέσα από αυτή και μεταδίδοντάς την στα παιδιά του.
Τι περιλαμβάνει το έθιμο του κλήδονα
Το έθιμο του κλήδονα, που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων των παραδόσεων του τόπου μας.
Την παραμονή της γιορτής, από όλα τα κονάκια του τσελιγκάτου, συγκεντρώνονταν τα ανύπαντρα κορίτσια και οι γυναίκες και όριζαν μια γυναίκα, που είχε στο εξής την πρωτοβουλία της γιορτής. Σε αυτήν, κάθε κορίτσι, πήγαινε ένα προσωπικό της τιμαλφές δεμένο σε ένα μπουκέτο «καλογιάννια» -μυρωδάτο φυτό, που φυτρώνει σε ανάβρες στα βουνά κι έχει μοβ μικρά λουλουδάκια και οδοντωτά φύλλα.
Αφού έβαζαν προσεκτικά όλα μαζί τα μπουκέτα, το ένα δίπλα στο άλλο, μέσα σ’ ένα «κακκάβι», σκέπαζαν το κακκάβι με ένα κόκκινο μαντήλι, μιας κοπέλας, που έπρεπε να έχει εν ζωή και τους δυο γονείς της και το πήγαιναν στη βρύση, τραγουδώντας.
Στη βρύση η κοπέλα κατέβαζε το κακκάβι και το γέμιζε τρεις φορές με νερό και το άδειαζε, ενώ οι συνοδοί τραγουδούσαν. Σε κάθε γέμισμα κλωτσούσε τρεις φορές το κακκάβι και το ξαναγέμιζε.
Την τρίτη φορά το έπαιρνε γεμάτο, το σκέπαζε πάλι με την μαντίλα και το έβαζε στο κεφάλι της και επέστρεφαν σε πομπή, στην πλατεία του τσελιγκάτου, όπου έβαζαν ένα σοφρά και πάνω τοποθετούσαν το κακκάβι με τα καλογιάννια, ξεσκέπαζαν το κακκάβι και έμενε όλη νύχτα κάτω από τον έναστρο ουρανό, ενώ γυναίκες και άνδρες τραγουδούσαν και χόρευαν έως αργά.
Την επομένη, ανήμερα της γιορτής του Αϊ-Γιαννιού, άνδρες και γυναίκες πήγαιναν στη βρύση όπου ακολουθούνταν το ίδιο τυπικό. Χόρευαν άντρες γυναίκες όλη τη μέρα και το βράδυ του Αϊ-Γιαννιού, αφού πιο πριν έφευγαν οι άντρες στις «δ’λειές», μαζεύονταν όλες γύρω από κακκάβι και η γυναίκα που ‘χε το κουμάντο της γιορτής έβγαζε προσεκτικά ένα ένα τα μπουκέτα από το κακκάβι.
Η κοπέλα που πρώτη θα έβλεπε να βγαίνει το δικό της μπουκέτο, που το αναγνώριζε από το τιμαλφές (δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, κ,ά.) θα παντρευόταν πρώτη, ενώ βάζοντας το μπουκέτο κάτω από το μαξιλάρι της, ίσως να έβλεπε στο όνειρο της και το παλικάρι που θα παντρευόταν!
{Πηγή δημοσίευσης: http://paratiritis-news.gr/, του Κωνσταντίνου Μαρκενδούδη, 4/7/2017}
