Χωρίς Ισνάφια, το παραδοσιακό έθιμο της περιοχής που ήρθε από τις παλιές πατρίδες και αναβίωνε για πολλά χρόνια, πέρασε την Καθαρά Δευτέρα της και φέτος η Ξυλαγανή, που έχει να δει χρόνια καρναβάλια να ξεχύνονται στους δρόμους της.
Το έθιμο, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη γιορτή της Καθαρής Δευτέρας, πραγματοποιούνταν στην Ξυλαγανή από τη δεκαετία του 1930. Ο όρος «ισνάφια» αναφερόταν στους επαγγελματίες του χωριού, όπως σιδεράδες, μαραγκούς κρεοπώλες, παντοπώλες, οι οποίοι την Καθαρά Δευτέρα έκλειναν τα καταστήματά τους και συνεισέφεραν οικονομικά στο να γιορτάσουν όλοι οι κάτοικοι
.
Τότε ο αρχικαρνάβαλος, ντυμένος με διονυσιακή αμφίεση γυρνούσε τους δρόμους του χωριού, για να προσκαλέσει τους κατοίκους στη μεγάλη γιορτή, που λάμβανε χώρα στην κεντρική πλατεία, με συνοδεία από παραδοσιακά όργανα.
Στην πλατεία του χωριού στηνόταν ένα γλέντι με όργανα, στο οποίο συμπεριλαμβανόταν και φαγητό με νηστίσιμα, ενώ το βράδυ το γλέντι συνεχιζόταν μέχρι πρωίας σε κέντρο του χωριού.
Κατά καιρούς τα Ισνάφια περνούν φάσεις αναβίωσης, με τις τελευταίες να λαμβάνουν χώρα τα χρόνια πριν από την κρίση, με τη συμβολή συλλόγων του οικισμού και του Δήμου.
Δυναμική γιορτή μέχρι τη δεκαετία του ’60
Ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζει πάρα πολλά για την ιστορία του εθίμου, αλλά και της Ξυλαγανής γενικότερα, είναι ο κ. Απόστολος Μουζαλιώτης που τονίζει πως γενικότερα το καρναβάλι στην Ξυλαγανή γιορταζόταν με ιδιαίτερο τρόπο, μιας και μόλις άνοιγε το Τριώδιο, οι δρόμοι γέμιζαν από καρναβαλιστές, τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του ’60.
Τα βράδια ομάδες καρναβαλιστών επισκέπτονταν τα σπίτια, των οποίων οι πόρτες όλες ήταν ανοιχτές μαζί με την αγκαλιά του κόσμου. Αυτή η ατμόσφαιρα διατηρούταν μέχρι την Κυριακή των Αποκριών, μιας και τότε, όπως σημειώνει, ο κόσμος δεν είχε τον φόβο να ανοίξει την πόρτα του σε μασκαρεμένους. «Εγώ γύριζα πιτσιρικάς και πηγαίναμε στα σπίτια. Όλες οι πόρτες ήταν ανοιχτές. Δεν είχαν φόβοι οι κάτοικοι. Ακόμα να μην βγάζαμε τις μάσκες δεν είχαν πρόβλημα. Σήμερα οι καιροί έχουν αλλάξει» θυμήθηκε ο ίδιος χαρακτηριστικά.
Όσο για τα Ισνάφια την Καθαρά Δευτέρα, η γιορτή ξεκινούσε το πρωί με τον αρχικαρνάβαλο που ήταν επαγγελματίας να μαρκάρει στο μέτωπο όλους τους επαγγελματίες. Συγχρόνως καλούσε όλους τους χωριανούς να έρθουν στην πλατεία του χωριού για να γλεντήσουν όλοι. Επειδή τότε δεν υπήρχαν τόσα πανηγύρια ούτε κέντρα διασκεδάσεως, αναπαριστούσαν κάποιο γάμο και σατίριζαν τις διάφορες καταστάσεις και μετά χόρευαν.
Μάλιστα επειδή οι επαγγελματίες θεωρούσαν πως είναι σε καλύτερη κοινωνική κατάσταση, διακωμωδούσαν, ανάμεσα στα άλλα, τις αγροτικές ασχολίες, κάνοντας πως οργώνουν μέσα στην πλατεία και άλλες σατιρικές σκηνές.
Φάσεις αναβίωσης και λήθης
Τα Ισνάφια «ήταν καθαρά γιορτή επαγγελματιών, που έκλειναν τα μαγαζιά τους, ντύνονταν καρναβάλια και γλεντούσαν στην πλατεία, και μαζί τους όλοι οι κάτοικοι του οικισμού» σημειώνει ο κ. Μουζαλιώτης, αναφέροντας πως το έθιμο είχε την καλύτερη του εποχή τις δεκαετίες μετά τον πόλεμο, τη δεκαετία του ’50 και του ’60, και στη συνέχεια άρχισε να ατονεί.
Έτσι γιορτάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80, όπως επίσης και την πενταετία 1990-1995, ενώ κατά καιρούς γινόταν αναβιώσεις, έστω και αν δεν τηρούταν η αρχική μορφή του εθίμου.
Στα τέλη της δεκαετίας του 2000 αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον, με την παρουσίαση του εθίμου στο φεστιβάλ «Διονύσου Λόγος», και αναβιώθηκαν για μερικά χρόνια πάλι, όμως όπως ανέφερε ο κ. Μουζαλιώτης, «πάλι έκανε κοιλιά το πράγμα, πάλι δεν τα γιορτάζουμε».
Ο ίδιος εξέφρασε τη λύπη του για το γεγονός ότι δεν υπάρχει συνέχεια στις εκδηλώσεις, τονίζοντας πως θα πρέπει να αποφασίσουν όλοι οι σύλλογοι που δραστηριοποιούνται στην Ξυλαγανή και είναι αρκετοί, να ξεκινήσουν πάλι το έθιμο.
{Πηγή δημοσίευσης: http://paratiritis-news.gr, του Κωνσταντίνου Μαρκενδούδη, 17/2/2018}
