Συνολικά δώδεκα ευρήματα, εκ, των οποίων όμως μόνο τα δύο εξελίχθηκαν σε σωστικές ανασκαφές μεγάλης διάρκειας και μπορούν πλέον να χαρακτηριστούν θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, καταγράφηκαν στην Ροδόπη, από τις εργασίες για την διέλευση του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου.
Αυτές παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 31ου ετήσιου συνεδρίου «Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη» που διεξήχθη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο από τις 8 έως τις 10 Μαρτίου 2018, με την υποστήριξη του ΤΑΡ, από τις αρχαιολόγους κ. Μαρίνα Τασακλάκη, που ήταν η υπεύθυνη αρχαιολόγος από την πλευρά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης, και την προϊσταμένη της Εφορείας κ. Χρύσα Καραδήμα.
Οι εργασίες κατασκευής του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (ΤΑΡ) στην Π.Ε. Ροδόπης, ξεκίνησαν στις αρχές του 2017 και ολοκληρώθηκαν στο τέλος του ίδιου έτους, ενώ αναδείχθηκαν δύο θέσεις, μία κοντά στο Αρσάκειο του Δήμου Μαρωνείας Σαπών, που έφερε στο φως νεκροταφείο και οικίσματα, και μία στην περιοχή Γαλήνης του Δήμου Ιάσμου, όπου επίσης εντοπίστηκε νεκροταφείο.
Επίσης εργασίες έγιναν και στην περιοχή όπου ο αγωγός τέμνει το διατείχισμα της Αναστασιούπολης, στο οποίο έγιναν εργασίες στερέωσης.
Ακολουθούν τα κομμάτια της εισήγησης των δύο αρχαιολόγων για τις τρείς θέσεις που αναφέρθηκαν:
Αρσάκειο
Στο πλαίσιο των εργασιών διάνοιξης της τάφρου για την τοποθέτηση του αγωγού στην περιοχή του Αρσακείου του Δήμου Μαρωνείας-Σαπών, τον Φεβρουάριο του 2017 εντοπίστηκαν αρχικά τμήματα πίθων, οστά και ίχνη καύσης.
Ακολούθησε ανασκαφική διερεύνηση, η οποία έφερε στο φως:
– 55 τάφους με προσανατολισμό Α-Δ, οι οποίοι στην πλειονότητά τους ήταν λακκοειδείς και ακτέριστοι
-ένα επίμηκες μονόχωρο ορθογώνιο κτίριο,
-έναν κεραμικό κλίβανο
-ένα πηγάδι και μια κυκλική κατασκευή.
Τα ευρήματα είναι λιγοστά και η κεραμική δεν έχει μελετηθεί ακόμη για να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η διάρκεια ζωής της θέσης. Ωστόσο, θα λέγαμε πως πρόκειται για μια θέση με δύο φάσεις χρήσης, μια που σχετίζεται με τον κλίβανο, το επίμηκες κτήριο, το πηγάδι και την κυκλική κατασκευή, τους λάκκους και τους πίθους, και ανήκει στην ρωμαϊκή / υστερορρωμαϊκή περίοδο, και μια που σχετίζεται με τις ταφές και ανήκει στη βυζαντινή.
Σίγουρα πάντως συνδέεται με το μικρό ορθογωνικής κάτοψης φρούριο, ενισχυμένο με κυκλικούς πύργους, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 100μ. βορειότερα. Επιπλέον, το 1964 σε αγροτεμάχιο μεταξύ Αετόλοφου και Αρσακείου βρέθηκε Μιλιοδείκτης της αρχαίας Εγνατίας οδού που χρονολογείται στα χρόνια του αυτοκράτορα Μαξιμίνου, 235-238 μ.Χ.
Ηλικιωμένοι δε κάτοικοι των χωριών αναφέρουν ότι στην περιοχή αυτή υπήρχε λιθόστρωτος δρόμος που τον αποκαλούσαν Εγνατία. Μελετητές υποστηρίζουν ότι εδώ θα πρέπει να αναζητηθεί, σύμφωνα με τα ρωμαϊκά δρομολόγια, σταθμός της Εγνατίας οδού με το όνομα Brendice ή Brizice.
Γαλήνη
Από την περιοχή της Γαλήνης, του Δήμου Ιάσμου, προέρχεται και το ανάγλυφο του ήρωα Ιππέα που σήμερα εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο Κομοτηνής. Ενώ αρχικά είχε εντοπιστεί ένας τάφος, η σωστική έρευνα έφερε στο φως 13 τάφους και 2 πίθους, συνιστώντας τμήμα νεκροταφείου, το οποίο συνεχίζεται και εκτός των ορίων της τάφρου τόσο βόρεια, όσο και νότια.
Και στην περίπτωση αυτή τα ευρήματα δεν έχουν συντηρηθεί ή καταγραφεί. Στην παρούσα φάση μπορούμε μόνο να πούμε πως πρόκειται για τμήμα ρωμαϊκού νεκροταφείου με δύο μικρές συστάδες τάφων, όπου ακολουθείται η πρακτική του ενταφιασμού και σε μία περίπτωση του εγχυτρισμού, δηλαδή ταφή σε πίθο.
Στην ανατολική συστάδα οι ταφές έχουν φορά ΝΔ – ΒΑ, ενώ στην δυτική ΒΔ – ΝΑ. Από τις διαστάσεις κυρίως των τάφων, αφού δεν έχει μελετηθεί το οστεολογικό υλικό, δημιουργείται η εντύπωση ότι οι τάφοι της ανατολικής συστάδας ανήκουν σε ενήλικα άτομα, ενώ της δυτικής σε άτομα νεαρής ηλικίας και μόνο ένας σε ενήλικα.
Αμαξάδες του Δήμου Ιάσμου
Εξ αρχής ήταν γνωστό πως ο αγωγός διασταυρώνεται με το διατείχισμα της Αναστασιούπολης, το οποίο παρουσιάζει μοναδικό επιστημονικό ενδιαφέρον, λειτουργικό και κατασκευαστικό.
Το διατείχισμα της Αναστασιούπολης, της πόλης δηλαδή που ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Αναστάσιο Α΄ στις αρχές του 6ου αι., και αντικατέστησε σταθμό επί της αρχαίας Εγνατίας οδού, γνωστό στα ρωμαϊκά Itineraria ως Stabulo Diomedis, σύμφωνα με τον Προκόπιο, ήταν έργο του Ιουστινιανού.
Ξεκινούσε από τη βορειοδυτική γωνία του περιβόλου της πόλης και έφθανε στους πρόποδες της οροσειράς Ροδόπης, έχοντας μήκος περίπου 2,4 χλμ. Είχε διττό ρόλο, αυτόν του υδραγωγείου για τη μεταφορά νερού από τις ορεινές πηγές στην πόλη, και αυτόν του διατειχίσματος για τον έλεγχο της πεδινής περιοχής μεταξύ της πόλης και του παρακείμενου βουνού.
Σήμερα σώζεται στο μεγαλύτερο μήκος του, σε όχι όμως αρκετά καλή κατάσταση και το ύψος διατήρησής του δεν ξεπερνά αυτή τη στιγμή στα υψηλότερα σημεία του τα 3 μέτρα. Στο σημείο επέμβασης το διατείχισμα έχει πλάτος 6,90 μ. και μέγιστο σωζόμενο ύψος 2,60 μ. Αποτελείται από δύο παράλληλα σκέλη πλάτους περίπου 1,60 μ. έκαστο, τα οποία δεν συνδέονται μεταξύ τους, ούτε στη θεμελίωση ούτε και μέχρι το σωζόμενο ύψος. Ανάμεσα υπήρχε διάδρομος από πατημένο χώμα πλάτους 3,60 με 3,80 μ. προφανώς για την κυκλοφορία των στρατιωτών. Η εσωτερική όψη των σκελών σε αντιστοίχηση και σε ίση απόσταση μεταξύ τους ενισχύονταν από αντηρίδες (77Χ33 εκ) που ξεκινούσαν από το ύψος τους δαπέδου του διαδρόμου ή αλλιώς σε ύψος 1,35 από τη θεμελίωση.
Σύμφωνα λοιπόν με την Απόφαση του ΥΠΠΟΑ έπρεπε των εργασιών διάτρησης να προηγηθούν εργασίες στερέωσης του μνημείου, για τη διασφάλιση της στατικότητάς του.
Με την ολοκλήρωση των βασικών εργασιών συντήρησης σε μήκος 16 μ. που διήρκησαν έναν μήνα, πραγματοποιήθηκε η διάτρηση, με τη μέθοδο της υδραυλικής προώθησης σωλήνων με τη χρήση χιτωνίου με συνεχή επίβλεψη αρμόδιου υπαλλήλου της ΕΦΑ Ροδόπης. Επιπλέον, τοποθετήθηκε στα θεμέλια του μνημείου σεισμογράφος για την καταγραφή των δονήσεων με ανώτατο όριο, όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η τελική αρμολόγηση των εξωτερικών μετώπων και αισθητική αποκατάσταση σε όλες τις ορατές επιφάνειες του κονιάματος έγιναν μετά τη διάτρηση.
{Πηγή δημοσίευσης: http://www.paratiritis-news.gr/, του Κωνσταντίνου Μαρκενδούδη, 14/3/2018}
